100 jaar Nederlandse vredesmissies
Geplaatst door Hans Roodenburg op 18 december, 2012 - 18:45
Lodewijk Thomson
Een Nederlandse politietrainingsmissie naar een tribale islamitische samenleving in staat van anarchie. Kunduz 2012? Albanië 1913!
Even terug in de tijd over een actueel onderwerp.
Thomson
De Hagenaars onder ons kennen allemaal de Thomsonlaan. Maar wie was die
Thomson? Lodewijk Thomson (foto) was een
Nederlands officier die in 1913-'14 de feitelijke leiding had van de eerste
Nederlandse vredesmissie. Deze missie had tot doel een
gendarmerie op te zetten die de orde zou kunnen handhaven in Albanië. Dit land
was als uitvloeisel van de Eerste Balkanoorlog (1912) onafhankelijk
geworden van het Ottomaanse Rijk, maar verkeerde in staat van anarchie doordat
rivaliserende facties onderling strijd leverden om de macht.
Met het op zich nemen van die missie gaf Nederland gehoor aan een verzoek van de 'Internationale Controlecommissie' die de grote mogendheden hadden ingesteld met het doel Albanië te stabiliseren. Een Duitse prins, Wilhelm zu Wied, zou aan het hoofd van de nieuwe staat komen te staan. Hij kwam maart 1914 in Albanië aan, maar slaagde er niet in die ambitie waar te maken.
In juni 1914, tijdens een schermutseling met ongeregelde strijders, werd Thomson door een geweerkogel dodelijk getroffen. Omdat de buitenlandse mogendheden geen garanties konden geven voor de veiligheid van de Nederlandse officieren besloot Den Haag de missie af te blazen en zijn militairen te repatriëren. 'Vorst' zu Wied zou het later dat jaar eveneens voor gezien houden.
Fabius
Een andere deelnemer aan die missie in Albanië die in dit verband niet onvermeld
mag blijven is Jan Fabius. Deze kleurrijke
figuur stelde zijn ervaringen tijdens die missie te boek ('Zes maanden in
Albanië', heruitgave De Arbeiderspers, 1991). Eerder al, in 1912, had de
beroepsmilitair Fabius speciaal verlof gekregen om als oorlogscorrespondent de
Balkanoorlog te verslaan. Tijdens het Interbellum was hij onder meer jarenlang
correspondent van een aantal Nederlandse en buitenlandse kranten in Tokyo.
Na de oorlog kreeg Fabius een veroordeling tot tien dagen cel aan zijn broek wegens majesteitsschennis. Aanleiding was een publicatie over de Greet Hofmans-affaire. Verder probeerde hij - wat menig lezer van dit weblog zal aanspreken - een conservatieve beweging op te zetten. Kort voor zijn dood in 1964 was hij ook nog enkele jaren gemeenteraadslid in Den Haag voor de populistische Boerenpartij. Een zonderlinge combinatie: deze kosmopoliet uit de betere stand tussen die provinciale jongens van de gestampte pot.
Follow-up
Het zou nog een tijd duren voordat de Nederlandse regering zich opnieuw zou
laten verleiden tot zo'n buitenlands avontuur. Deze keer, in 1935, ging het om
de uitzending van mariniers naar Saarland, waar zij in
internationaal verband de orde moesten bewaren tijdens het plebisciet waarin de
bevolking zich mocht uitspreken voor of tegen aansluiting bij Duitsland. Deze
Saarkwestie stond symbool voor de Frans-Duitse vete en werd nog extra brisant
doordat in Duitsland de nazi's inmiddels aan de macht waren gekomen, en die
lieten natuurlijk niet na het vuurtje flink op te stoken.
Na de oorlog stonden vredesmissies aanvankelijk op een laag pitje. Nederland leverde af en toe een paar waarnemers, meestal in het Midden-Oosten - toen evenals nu conflictgebied bij uitstek. De oorlog in Korea (1950-'53), waaraan Nederland actief deelnam onder VN-vlag, is juridisch misschien als een peace enforcement operatie te beschouwen, maar was feitelijk natuurlijk een reguliere oorlog.
In 1979 brak een nieuwe fase aan met de Nederlandse deelname aan UNIFIL in Libanon, en daarna volgden nog vele missies. In de politiek bestaat meestal veel draagvlak voor zulke missies, maar toch is de effectiviteit vaak twijfelachtig of erger. Het drama van Srebrenica ligt nog vers in het geheugen. En dan hebben we ook nog die deelname onder premier Kok aan de omstreden luchtbombardementen op Servische doelen om de afscheiding van Kosovo af te dwingen. Hierbij vielen veel doden onder de burgerbevolking.
En nu zitten we dan opgescheept met die 'politietrainingsmissie' in Kunduz, ooit een speeltje van GroenLinks (Groen-wat?). Bij mijn weten zijn daar nog geen Nederlandse slachtoffers bij gevallen, maar het nut blijft omstreden. Misschien kan men het voorbeeld volgen van de Nederlandse regering in 1914, en die politietrainingsmissie afblazen.